Już od 95-lat liceum im. Karola Miarki w Żorach uczy młodzież. Jak wyglądało przed wojną? Cz.1

Już od 95-lat liceum im. Karola Miarki w Żorach uczy młodzież. Jak wyglądało przed wojną?

Na Górnym Śląsku proces powracania do Macierzy nastąpił w czerwcu 1922 roku. Stąd też proces reorganizacji szkolnictwa zajmował więcej czasu i był procesem bardziej złożonym niż w innych regionach Polski. Żorskie szkolnictwo średnie tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej stanowiła utworzona w 1912 roku Miejska Wyższa Szkoła Męska. Była ona podwaliną dla placówki tego typu, po przejęciu administracji przez Rzeczpospolitą. W ciągu siedemnastu lat okresu międzywojnia na Śląsku można wyróżnić kilka okresów szkolnictwa średniego w Żorach. Wiedza o tym okresie zawarta jest w kilku bazach źródłowych - dokumentacji szkolnej, publikacjach, wspomnieniach, ale przede wszystkim w materiałach archiwalnych z zasobów Archiwum Państwowego w Katowicach. Granicę dla pierwszego okresu można zawrzeć w latach 1922 - 1927. Kilka pierwszych lat działalności średniej szkoły determinowały w znacznej mierze dwa czynniki. Podstawowym były próby pełnej polonizacji oświaty. Drugim natomiast problemy kadrowe. W świetle relacji w ciągu tych kilku lat, byt szkoły nieraz stawał pod znakiem zapytania. Efektem finalnym pierwszego okresu było utworzenie Miejskiego Gimnazjum Męskiego im. Karola Miarki, co nastąpiło decyzją Rady Pedagogicznej 21 września 1927 roku . Na podstawie tego dokumentu żorska placówka miała zmierzać ku systemowi ośmioklasowemu (do tej pory obowiązywał w niej system sześcioklasowy). Działania te zostały poparte również przez ówczesną Radę Miasta.

Szkoła męska z dziewczynami

W chwili początku przemian kadrę nauczycielską stanowiło dziesięć osób, z czego większość nie w pełni posiadała stosowne uprawnienia. Liczba uczniów wynosiła 159, z czego szesnaście stanowiły dziewczęta (tak więc pomimo członu „męski” w nazwie szkoła realnie była jednostką koedukacyjną). Dla porównania w świetle ostatniego zachowanego raportu z 1937 roku, liczba uczniów po dekadzie działalności szkoły wynosiła 426. Kolejnym istotnym faktem był status szkoły miejskiej, a nie państwowej co miało znaczenie przy wielu sprawach administracyjnych. Skromny zasób źródłowy z lat dwudziestych uniemożliwia stworzenie pełnego obrazu szkoły.

Sporo zajęć poza lekcjami

U progu lat trzydziestych w szkole uczyli się, z wyjątkiem jednego Niemca, Polacy, wśród których przeważającą warstwę społeczną stanowili synowie kupców i rzemieślników, osoby z rodzin inteligenckich i urzędniczych. Liczbę uzupełniali potomkowie robotników (w większej mierze) i w mniejszej mierze synowie chłopscy. Większość uczniów zamieszkiwała poza granicami administracyjnymi miasta Żory. Z biegiem lat szkoła coraz bardziej rozwijała swą działalność w zakresie tworzenia kół zainteresowań i szeregu zrzeszeń uczniowskich, a także organów rodzicielskich. Można wśród nich wymienić takie jednostki jak: Koło Rodzicielskie (1930) , Sodalicja Mariańska (1934), Koła Literackie, Historyczne, Sportowe (1934), Koło Krajoznawcze (1935), Szkolna Kasa Oszczędności (1934) i drużyny harcerskie. Jednym z głównych tematów, pojawiających się w dokumentacji archiwalnej są kwestie związane ze stanem technicznym placówki i jej infrastrukturą. Wśród problemów pojawiały się m.in. zbyt mała liczba klas szkolnych, brak szatni i toalet, brud, brak kanalizacji, wilgoć. Starania kierownictwa szkoły sprawiały jednak, że pomimo kłopotów lokalowych zajęcia odbywały się regularnie. W 1936 roku baza szkoły mieściła się w pięciu różnych lokalizacjach, takich jak: siedziba główna, magistrat, dawna ochronka, szkoła powszechna i klub „Sokoła”. Szkoła doczekała się poszerzenia swej bazy o nowe skrzydło, jednak dobudowa nie rozwiązała problemów z funkcjonalnością obiektu. W 1938 roku szkoła miała składać się z dwóch pięter. Kolejnymi dokumentami opisującymi życie szkoły są protokoły z wizytacji. Wizytatorzy mieli wiele zastrzeżeń do pracy grona pedagogicznego: braki w uzupełnianiu dokumentacji, zaniechania w kwestii krzewienia mowy polskiej poza murami szkolnymi, słaby poziom nauczania języków klasycznych i geografii. Na pochwały zasłużył natomiast program wycieczek krajoznawczych i edukacyjnych.

Pomimo wielu kłopotów organizacyjnych, żorska szkoła średnia stała się dość znaczącą placówką okresu wojennego w województwie śląskim.