18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Wielkanoc w woj. śląskim. Jak upiec babkę drożdżową albo kołocz? [PRZEPISY]

Małgorzata Węgiel
Babka drożdżowa.
Babka drożdżowa. fot. Weronika Chilmon/Polskapresse
Za tydzień na stołach regionu zagoszczą same smakołyki: kołocze, drożdżowe baby, szpajzy i murziny. O słodkich tradycjach w naszym regionie pisze Małgorzata Węgiel.

Sobota, tydzień przed Świętami Wielkanocnymi przed piekarnią- cukiernią Tadeusza Kwapisza w Bytomiu-Miechowicach ustawiają się metrowe kolejki. Wszyscy czekają na świeży chleb i świąteczne wypieki, które od ponad 70 lat rozpieszczają podniebienia mieszkańców Bytomia. Tutaj wiadomo, że najważniejsza jest tradycja, a gusta oczekujących na Wielkanoc od pokoleń się nie zmieniają.
- Klienci uderzają do nas jak w dym po tradycyjny kołocz śląski z serem lub makiem, mazurki i drożdżowe strucle. Wiedzą, że tu znajdą tradycyjne wypieki - mówi Tadeusz Kwapisz, piekarz.

Bo to właśnie owe drożdżowe baby z kominkiem, strucle wyplatane w misterne wieńce, posypywane makiem, orzechami albo migdałami oraz piaskowe baranki i zajączki to tradycyjne wielkanocne łakocie, które już za tydzień znajdą się na większości stołów województwa śląskiego. Skąd taka popularność ciasta drożdżowego? Wyjaśniła nam Romana Kosek z Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Tarnowskich Górach.

- Kuchnia śląska była kiedyś kuchnią biedną. Na świątecznych stołach pojawiały się jedynie ciasta drożdżowe, które gospodynie dosmaczały dostępnymi bakaliami, np. rodzynkami, orzechami włoskimi, czy tzw. anżelikami z arcydzięglu - mówi Kosek. Mazurki, które przywędrowały do nas z centralnej Polski, pojawiły się w menu Ślązaków dopiero później.

Słodkie kołocze i szpajzy

W wielkanocnym jadłospisie mieszkańców powiatu gliwickiego nie może zabraknąć prawdziwego, śląskiego kołocza (przepis obok). Jego smak podbija podniebienia nawet... posłów Parlamentu Europejskiego! Dzięki Małgorzacie Handzlik i paniom z kół gospodyń wiejskich, tradycyjna śląska receptura trafiła do Brukseli.

Nie mniejszą estymą niż europejski kołocz w Tworogu, Zbrosławicach i Nowym Chechle cieszy się owocowa szpajza. W świątecznym jadłospisie mieszkańców Bytomia i powiatu tarnogórskiego szpajza króluje od XIX wieku. Gospodynie domowe polecają ją jako wykwintny deser o smaku cytrynowym, wiśniowym, agrestowym, a nawet czekoladowym. A czym jest ów specjał? - Szpajza to krem z utartych z cukrem żółtek, białek, żelatyny i owoców - mówi Kosek. Do listy wielkanocnych łakoci, jedzonych przez mieszkańców Pogórza, a nawet centralnej Polski, należy dopisać tzw. chleb turecki. Ten śmiejący się ciemną skórką wypiek to ciasto drożdżowe z miodem, rodzynkami i migdałami. Czasem gospodynie dodają do niego nieco kawy zbożowej i gęstej melasy.

Murzin i chleb z myszą

Na Śląsku Cieszyńskim oprócz słodkich, drożdżowych baranków i zajączków piaskowych, domownicy w pierwszy dzień świąt Wielkiej Nocy raczą się tzw. murzinem. Na smaku i oryginalności tego wypieku poznały się nie tylko gospodynie rodem ze Skoczowa, ale też urzędnicy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, którzy uznali, że cieszyński murzin powinien być wciągnięty na Listę Produktów Tradycyjnych województwa śląskiego.

O tym, "czym je murzin", opowiedziała nam Urszula Wierzgoń, gospodyni z Kończyc Małych, którą spotkaliśmy w chorzowskim Skansenie.

- Murzin to ciasto drożdżowe, które zaprawia się tłuszczem z wędzonki. Do środka zawija się kawałki kiełbasy, szynki lub boczku. Ciasto trzeba dobrze wypiec, żeby było chrupiące i miało odpowiedni kolor - opowiada pani Urszula.

Jak chce tradycja, murzina powinno się piec w tzw. "piekarszczoku" - piecu na chleb, rozpalanym drewnem bukowym. Dawniej brytfankę z ciastem kładło się bezpośrednio na rozżarzonym drewnie, przez co - jak przypuszczają etnografowie - murzin zyskał kolor i... swoją nazwę. Określenie wypieku może też pochodzić od ciemnego koloru ciasta, które przed kilkudziesięciu laty było wyrabiane tylko z mąki razowej z otrębami.

Podobne specjały znajdziemy na wielkanocnych stołach w okolicach Raciborza. Tu tradycyjny, cieszyński murzin cieszył podniebienia biesiadujących, nosząc nazwę... "chleba z myszą". - Był to rodzaj chleba, w którym gospodynie zapiekały spory kawałek boczku wędzonego, całą kiełbasę lub kawałki szynki. Ten wypiek królował na stołach ziemi śląsko-morawskiej obok jaj, szynek i tradycyjnych, drożdżowych ciast - wyjaśnia Julita Ćwikła, etnograf z Muzeum w Raciborzu.

Wsp. DRAPA, PSZ, RES, MSH, ZIELA, JS, MAKI, KAKA, PLUS, JO, KASIA


Pagórek z Goczałkowic
Składniki: 5 jaj zważyć - ile zaważą, tyle mąki wrocławskiej, cukru i masła lub margaryny, płaska łyżeczka proszku do pieczenia, sok z cytryny, skórka otarta z cytryny.
Masło ucierać z cukrem, dodawać kolejne żółtka. Ucierać dosypując mąkę wymieszaną z proszkiem do pieczenia i sok z cytryny. Skórkę z cytryny wmieszać do ciasta. Z białek ubić pianę i połączyć ją z ciastem. Foremkę wysmarować tłuszczem, obsypać tartą bułką i nałożyć ciasto. Piec pół godziny w 160 st. Babkę można polukrować lukrem z żółtka, soku cytrynowego i cukru pudru.

Baba ajerkoniakowa z Piekar Śląskich
Składniki: 5 jaj, 25 dag cukru pudru, 1 szklanka oleju, 1 szklanka domowego ajerkoniaku, 13 dag mąki pszennej, 13 dag mąki ziemniaczanej, olejek rumowy, cukier waniliowy, mały proszek do pieczenia. Żółtka utrzeć z cukrem pudrem, dodać cukier waniliowy i olejek rumowy. Następnie dodawać na przemian olej i ajerkoniak. Ciasto dokładnie wymieszać z mąką i proszkiem do pieczenia. Wylać na formę posmarowaną tłuszczem i bułką tartą. Piec godzinę w temperaturze 185 st. Po ostudzeniu można udekorować.

Mazurek cygański z Siemianowic
Składniki: 50 g orzechów laskowych, 50 g migdałów, 50 g smażonej skórki pomarańczowej, 120 g suszonych daktyli, śliwek i żurawiny, 2 jajka, cytryna, 110 g cukru, 150 g mąki, 2 wafle, lukier.
Orzechy, migdały i suszone owoce pokroić, dodać skórkę pomarańczową, posypać łyżką mąki i wymieszać. Z białek ubić pianę. Żółtka zmiksować z cukrem, dodać skórkę i sok z cytryny. Miksując, wsypać mąkę. Dodać bakalie i białko, wymieszać. Wafle pokroić w kwadraty, ułożyć na nich ciasto. Piec 10 minut w 220 st. Wystudzone polukrować, udekorować żurawiną.

Wielkanocna baba z Żor
Składniki: 25 dag margaryny, 6 jaj, 1,5 szklanki cukru, 2 szklanki mąki, łyżeczka proszku do pieczenia, pół szklanki maku, kakao. Margarynę, żółtka i cukier zmiksować. Dodać mąkę, jedną łyżeczkę proszku do pieczenia i ubite białka, i to wszystko powolutku mieszać łyżką plastikową. Podzielić powstałą masę na trzy części. Do jednej dać pół szklanki maku, do drugiej 2 łyżki kakao, a do trzeciej nic. Potem wlać do formy masę makową, potem z kakao i na górę białą masę. Piec 50 minut w 200 st.

Złota babka piaskowa z Zawiercia
Składniki: 200 g masła, 150 g cukru, 125 g mąki tortowej, 70 g skrobi, 35 g budyniu waniliowego, 15 g cukru waniliowego, 5 jaj, 2 łyżki wódki, 1 łyżeczka proszku do pieczenia, pół łyżeczki soli.
Roztopić masło w rondlu, wystudzić. Do białek dodać cukier waniliowy, ubić na sztywno. Potem wmieszać żółtka i dodać dwie łyżki wódki. Następnie mąkę wymieszać ze skrobią, budyniem, solą i proszkiem do pieczenia. Do masy wsypywać trochę mąki i rozmieszać. Do ciasta dodać mąkę i roztopione masło. Przelać ciasto do formy, piec godzinę w 180 st.

Kołocz europejski z Gierałtowic
Składniki: Ciasto: 400 g mąki, pół szklanki cukru, 3/4 szklanki mleka, 2 jajka, 100 g masła, 40 g drożdży, szczypta soli. Masa serowa: 3 jajka, 250 g cukru, 1 cukier waniliowy, 1,3 kg tłustego twarogu, pół budyniu waniliowego, 100 g rodzynek, 2 łyżeczki skórki cytryny, olejek cytrynowy, 2 płaskie łyżki mąki krupczatki. Kruszonka: 300 g mąki, 200 g masła, 100 g cukru, 1 żółtko, 1 łyżka kakao, 1 cukier waniliowy. Wyrobić ciasto, na wierzch dodać masę serową i kruszonkę. Piec około 40 minut w 160 st.

Biszkopt śliwkowy z Rudy Śląskiej
Składniki: 0,5 kg śliwek kalifornijskich, 1,5 szklanki czystej wódki, 6 jaj, 6 łyżek cukru, 5 łyżek mąki pszennej, łyżka kakao, czekolada, budyń. Śliwki zalać wódką i odstawić na 24 godziny. Wszystkie składniki musimy dokładnie wymieszać. Jaja, cukier, mąkę i kakao wymieszać. Piec 20-30 minut w temperaturze 150-170 st. Na drugi dzień biszkopt nasączyć domowym ponczem. Pokroić śliwki, ukręcić kostkę masła z gęstym budyniem śmietankowym. Masę wyłożyć na biszkopt, na to śliwki oraz roztopioną czekoladę.

Przekładaniec staropolski z Jaworzna
Składniki: Ciasto - 1 kg mąki, 2 jajka, 1,5 szklanki oliwy, 4 łyżki jogurtu, 4 łyżki cukru, 2 szklanki mleka, 10 dag drożdży. Masa serowa - 1 kg białego sera, 6 jajek, 1 szklanka cukru, 20 dag masła, 4 łyżki grysiku. Ponadto - powidła, bakalie, masa makowa. Wymieszać mąkę, ciepłe mleko, drożdże, potem jajka, jogurt, oliwę. Włożyć do lodówki. Ciasto podzielić na części. Pierwszą rozwałkować i posmarować masą makową. Dodać ciasto, a na to masę serową i ciasto, powidła i kruszonkę. Piec godz. w 175 st.

Ciasto cytrynowe z Rudy Śląskiej
Składniki: Ciasto - 6 jajek, szklanka cukru, szklanka mąki tortowej, budyń waniliowy, 4 łyżki oleju, łyżeczka proszku do pieczenia. Nadzienie - szklanka wody i cukru, pół kostki masła, sok z dwóch cytryn, skórka z cytryny, pół szklanki wody, dwie łyżki skrobi. Wszystkie składniki na ciasto dokładnie wymieszać. Ciasto włożyć do rozgrzanego piekarnika na 40 min. Składniki na nadzienie wymieszać i zagotować do zgęstnienia. Ostudzone ciasto pokroić i przełożyć masą. Polać lukrem cytrynowym.

Babka zebra z Konopisk
Składniki: 1,5 szklanki cukru, 5 jajek, 3 szklanki mąki, 1 szklanka wody lub białej oranżady, 1 szklanka oleju, 3 łyżki proszku do pieczenia, 3 łyżki kakao. Przesiać mąkę, jajka z cukrem ubić, jak na biszkopt. Następnie dodać mąkę zmieszaną z proszkiem do pieczenia, wodę lub oranżadę, olej. Całość dobrze wymieszać. Ciasto podzielić na dwie części. Do jednej dodać 3 łyżki kakao, do drugiej 3 łyżki mąki. Na blachę kłaść na przemian ciemną i jasną masę. Piec 60 minut w 180 st.

Babka wielkanocna z Siewierza
Składniki: 0,5 kg mąki pszennej, 0,5 dkg opakowania drożdży, pół kostki masła, 3 jaja, niepełna szklanka mleka, pół szklanki cukru, rodzynki, skórka otarta z cytryny. Przesiać mąkę do misy, wkruszyć do niej drożdże i masło. Wszystko dobrze posiekać nożem. Następnie dodać dwa całe jajka i jedno żółtko, cukier, lekko podgrzane mleko, skórkę cytrynową. Wszystko wyrobić. Odstawić w ciepłym miejscu. Rodzynki wsypać do ciasta. Włożyć na blachę. Zamiast bułki do wysypania formy można użyć kokosu. Piec 50-60 minut w średnio nagrzanym piekarniku.

Drożdżówka dla próżniaków z Rokitna
Składniki: 5 szklanek mąki, 1 szklanka cukru, 1 szklanka mleka, 1 szklanka oleju, 5 jaj, torebka cukru waniliowego, 10 dag drożdży. Mąkę przesiać do misy, dodać drożdże i cukier. Jaja roztrzepać i dodać do pozostałych składników. Wlać olej, cukier waniliowy. Masę zalać ciepłym mlekiem. Wyrobić ciasto. Na cztery godz. odstawić przykryte ściereczką. Wyłożyć na blasze wysmarowanej masłem i posypanej wiórkami kokosowymi. Na wierzch można położyć owoce i posypać kruszonką (zagniecione 10 łyżek mąki, cukru i oleju). Piec 50 minut w 180 st.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Chmieleńskie Babki Wielkanocne 2024

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na katowice.naszemiasto.pl Nasze Miasto