740. urodziny: Książę Władysław w zamian za ziemię, gdzie założył Żory, dał rycerzowi wieś Ściernie

Za tydzień będziemy obchodzić 740 urodziny naszego miasta. Czy faktycznie możemy mówić o lutym 1272 roku, jako początku Żor?
W procesie powstawania Żor - tak zwanej lokacji - mamy na pewno etap powstawania wioski i dopiero na jej bazie formowania się miasta. Rok 1272 był dla naszej skromnej osady, która znajdowała się w rękach rycerza Chwalisza, czasem wielkiego przełomu na miarę odkrycia Ameryki. Jedna decyzja władcy księcia Władysława na zawsze odmieniła jej losy.

Jaka to była decyzja?
Książę Władysław dokonał zamiany osad ze swym rycerzem. Chwaliszowi dał leżącą za Pszczyną wieś Ściernie, a sobie zostawił osadę, na bazie której powstały Żory. Mamy zatem miejsce i czas decyzji, a od tego do realizacji - formowania się miasta mógł być tylko jeden krok.

XIII wiek to stulecie niewolne od wojen i dramatów. Co nam zostało po tym czasie?
Mogłoby się wydawać, że niewiele. Jednak w Żorach stąpamy po Starym Mieście. To właśnie określenie "stare miasto" świadczy, że w tej przestrzeni jest zakodowany kod miasta - jego DNA. Kształt Rynku i jego ulic to produkt lokacji lub jego konsekwencja. Gdyby nie lokacja, to dziś nie mielibyśmy na przykład tak wspaniałego obiektu, jak Kościół św. Apostołów Filipa i Jakuba. Z kolei zachowane fragmenty murów obronnych to świadectwo myśli obronnej i budowania wzajemnego bezpieczeństwa wspólnoty.

Żorzanie lubią odwoływać się do przeszłości?
Na naszej lokalnej płaszczyźnie mamy przecież Pomnik księcia Władysława, symboliczne bramy miejskie na rondach. Chcemy wiedzieć, skąd idziemy i dokąd zmierzamy. U nas były takie same lub podobne trendy w architekturze i myśli ludzkiej, jak w innych miastach Europy, które są dzisiaj na kartach wielkich podręczników historii.

To znaczy, że Żory to europejskie miasto?
W swoim wymiarze historycznym Żory to przestrzeń będąca częścią większego europejskiego placu przemian, na gruncie których wyrosło nasze miasto. Choć to nie Wrocław, czy Kraków, ale to ważny punkt na mapie dziejów. Nie tylko wielkie miasta wpływały na obraz dziejów, ale też te mniejsze.