Inwestycje w Żorach: Remont pałacu w Baranowicach pozwolił odkryć cenne skarby. "To przedmioty codziennego użytku"

Od kilku miesięcy trwa generalny remont pałacu w Baranowicach. Zabytkowy budynek już niedługo znów będzie służył mieszkańcom Żor. Zanim jednak to nastąpi konieczne jest przeprowadzenie gruntownych prac, ratujących obiekt. Podczas inwestycji nie tylko myśli się o przyszłości, kolejnych etapach budowy, ale i o przeszłości. Dowodem na to są cenne znaleziska odnalezione na terenie zabytkowego kompleksu.

W pierwszej części prac badawczych, wykonano dwa wykopy sondażowe w sąsiedztwie budynku pałacu. Następnie badania prowadzono też w związku z budową drogi przeciwpożarowej wokół budynku oraz z rozbiórką części posadzek w pałacu - wybrano i dokładnie przeanalizowano materiał z wnętrz. Podczas samej rozbiórki posadzek odkryto ciekawe fragmenty kafli, pochodzących ze schyłku XVI wieku.

- Jak pokazują nasze dotychczasowe badania, pałacu w Żorach Baranowicach raczej nie wzniesiono w miejscu starszego, średniowiecznego założenia, a takie informacje się pojawiały. Nie zmienia to faktu, że otoczenie i wnętrza tej rezydencji to czysta magia, rodem z najlepszych opowieści rycerskich – mówi Radosław Zdaniewicz z Górnośląskiej Pracowni Archeologicznej, prowadzącej prace archeologiczne na terenie baranowickiego pałacu.

W wykopach udało się odnaleźć wiele ciekawych przedmiotów.

– Są to głównie przedmioty codziennego użytku sprzed wieków. Znaleźliśmy na przykład zdobiony widelec i fragmenty pięknej butelki, w której prawdopodobnie właściciele sprowadzali wodę zdrojową z dzisiejszej Kudowy-Zdroju. Są też fragmenty przeróżnych naczyń – od prostych, które mogły służyć na przykład do przechowywania żywności lub dla służby, po doskonale wykonane i bogato zdobione, z których korzystali zapewne zamożni właściciele rezydencji. Cennym znaleziskiem są też nowożytne monety – opowiada Radosław Zdaniewicz.

Zobaczcie na zdjęciach prowadzone prace, znaleziska i zachowane ozdoby na ścianach zabytkowego pałacu.

I dodaje. – Podczas prac znaleziono też drewniane pale wbite w ziemię, które wskazują, że w sąsiedztwie pałacu teren był podmokły i konieczne było jego wzmacnianie i regulacja przed rozbudową pałacu. Badania dendrochronologiczne wykonane z próbki pobranej jednego z nich wskazały na datę ścięcia drzewa, wykorzystanego do palowania - 1787 r. - dodaje.

Podczas całych prac przy renowacji Zespołu Parkowo-Pałacowego sprawowany jest nadzór konserwatorski. Oznacza to, że ciągle jeszcze możliwe jest odkrycie kolejnych historycznych skarbów.

To nie pierwsze ciekawe odkrycia.

Choć ogólny stan budynku nie był najlepszy, to pałac w Baranowicach skrywał także wiele miłych niespodzianek.

– Podczas prac na ścianach wewnętrznych oraz stropach odkryliśmy wiele fragmentów pięknych, zabytkowych polichromii. Część z nich ukrytych było pod kolejnymi warstwami farby, a inne odnaleźliśmy na przykład na ściankach, które schowane były za innymi, domurowanymi później ścianami wewnętrznymi. Prace nie były łatwe, bo na przykład musieliśmy wyburzyć niestabilną ścianę wewnętrzną, by odsłonić i zachować cenne zdobienia. Wierzymy jednak, że efekty wynagrodzą te trudy - mówiła kilka tygodni temu Julia Mazur z firmy ARS LONGA Konserwacja Dzieł Sztuki i Obiektów Zabytkowych.

Te polichromie, które mogły pozostać w swojej oryginalnej lokalizacji, zostały profesjonalnie zabezpieczone, natomiast inne elementy zostały w odpowiedni sposób zdemontowane i przekazane do pracowni konserwatorskiej. Tam są przenoszone na nowe podłoże, aby w odpowiednim czasie na powrót ozdobić wnętrza pałacu.

– Zależy nam na maksymalnym zachowania wartości zabytkowej Pałacu i wyeksponowaniu historycznych warstw malarskich w największym możliwym zakresie. Odkryte przez nas zachowane pozostałości warstw malarskich dają wyobrażenie o tym, jaki charakter miał wystrój wnętrz pałacu. Zastosowano w nim popularne pod koniec XIX i w początkach XX wieku szablony, które wówczas rozpowszechnione były przez liczne wydawnictwa. Dzięki tej wiedzy możliwa będzie rekonstrukcja wystroju wnętrz możliwie bliska oryginałowi – dodają wykonawcy.

Prace ruszyły w lipcu 2020 roku. Zabytkowy pałac zostanie odrestaurowany od fundamentów aż po dach, przy zachowaniu jego pierwotnego układu architektonicznego. Inwestycja pozwoli na uratowanie przed zniszczeniem niepowtarzalnego obiektu, stanowiącego wyjątkowy przykład architektury pałacowej na terenie Żor i tej części województwa śląskiego.

Efekty prac będą widoczne zarówno na zewnątrz, gdzie podczas remontu elewacji odtworzone zostaną historyczne detale oraz stolarka drzwiowa i okienna, jak i w środku, gdzie zaplanowano m.in. rekonstrukcję pochodzących z około 1900 roku polichromii.

Po renowacji pałac w Baranowicach ma szansę stać się jednym z ważnych ośrodków na artystycznej mapie Polski. W budynku przewidziano część z wielofunkcyjnymi salami działań artystycznych, część gastronomiczną oraz część wystawienniczą. Pełna oferta pałacu przeznaczona będzie dla wszystkich mieszkańców regionu, z uwzględnieniem organizacji pozarządowych, grup artystycznych oraz środowisk biznesowych.

Cała inwestycja ma kosztować ok. 16,6 mln zł. Realizują ją konsorcjum firm ARS LONGA Konserwacja Dzieł Sztuki i Obiektów Zabytkowych J.D.M. Mazur, Sp. J z Krakowa oraz Wodpol Sp. z o.o. z Żywca.