Jak dawniej wyglądał Rynek. Opisujemy jego olbrzymią południową część. Były Ratusz, kino, areszt

Czy wiecie, że jeszcze przed wojną na Rynku znajdowała się szkoła, Posterunek policji, a nawet kino? Dzisiaj prezentujemy Wam dawne widokówki, przedstawiające zabudowania południowej pierzei Rynku, a w następnych tygodniach pokażemy kolejne fragmenty Rynku.
Jak wyglądała południowa pierzeja przed wojną? W budynku dzisiejszego magistratu znajdował się dwupiętrowy Ratusz, który był najokazalszym budynkiem w Żorach. Jego cechą charakterystyczną była strzelista wieża z zegarem. Na parterze znajdował się posterunek Policji Śląskiej, a po prawej działała Komunalna Kasa Oszczędności. Z kolei nad posterunkiem policji urzędowały władze miasta. Natomiast nad Komunalną Kasą Oszczędności chodziliśmy do Sądu Powiatowego. W latach 1925-37 na pierwszym piętrze budynku mieściło się Komunalne Gimnazjum Koedukacyjne im. Karola Miarki. Znajdowała się tu piąta i szósta klasa gimnazjum. W 1937 r. uczniowie przenieśli się do szkoły, jaką zbudowano przy ul. Powstańców Śląskich.
Co ciekawe, na tyłach Ratusza - w osobnym budynku - znajdował się także areszt policyjny. Niestety, na skutek działań wojennych w marcu 1945 roku budynek Ratusza został całkowicie zniszczony. Ocalało tylko jego prawe skrzydło. Po prawej stronie, obok budynku Ratusza mieścił się dom Hermana Leschzinera (dzisiaj mamy tu filię Credit Agricole), który w XIX wieku był żydowskim kupcem. Potem zamieszkała tu rodzina Oscara i Eugenii Sternów. Była to zamożna rodzina właścicieli żorskiego młyna przy ul. Rybnickiej. To właśnie w tym domu 17 lutego 1888 roku urodził się Otto Stern, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. W 2002 r., w 725. rocznicę założenia miasta Żory, na kamienicy obok odsłonięto tablicę, wspominającą Otto Sterna (znajduje się dzisiaj obok bankomatu).
W okresie międzywojennym na parterze mieścił się sklep z konfekcją. Na piętrze mieszkali właściciele kamienicy. W październiku 1939 r. w obawie przed Niemcami rodzina wyjechała. Przed okupacją niemiecką sklep prowadziła pewna żorzanka, która sprzedawała towary w tajemnicy przed Niemcami. W czasie działań wojennych ta kamienica jako jedyna z nielicznych na żorskim Rynku nie została zburzona.
Obok domu Leschzinera po prawej stronie, mieścił się dom Majchrowiczów (dzisiaj mamy tu wolny lokal po zlikwidowanym niedawno sklepie obuwniczym oraz sklep odzieżowy Butik na wylocie z ul. Koszarową). Przed wojną na parterze znajdowała się restauracja oraz kino. Sala kinowa miała około 20 metrów długości i 10 metrów szerokości. Ścieżkę dźwiękową odtwarzano z gramofonu. Gdy pracownik zapomniał na czas go włączyć, nie było synchronizacji wizji i fonii. Do kina wchodziło się od strony Ratusza. Działało tu do 1932 lub 1933 roku. Z kolei na piętrze znajdował się zakład fotograficzny "Helios". W czasie okupacji niemieckiej znajdowała się tu wystawa zdjęć niemieckich żołnierzy. W marcu 1945 r. kamienica została całkowicie zniszczona.
Z lewej strony obok Ratusza mieścił się dom rodziny Durynków (dzisiaj na wylocie z ul. Kościuszki mamy zakład okulistyczny Filak). Mieliśmy tu drukarnię, księgarnię, siedzibę niemieckojęzycznej gazety. Wojna zniszczyła ten dom.
Po drugiej stronie ul. Strzeleckiej (dzisiaj ul. Kościuszki) w południowej części znajdował się dom rodziny Ogiermanów (dzisiaj są tu mieszkania). Na parterze po prawej stronie była restauracja "Pod Złotą Gwiazdą", a po lewej - sklep tekstylny.
Obok po lewej stronie znajdował się dom Dzionów (dzisiaj są tu sklepy Renifer i Modex). Na parterze mieściły się sklep kolonialny i restauracja.

* Pisząc artykuł opierałam się na książce "Przedwojenny Rynek żorski i jego mieszkańcy. Ze wspomnień Kazimierza Hermana", autorstwa Barbary Kieczki.

• FOTO 1.
Przełom XIX i XX wieku. Południowy narożnik ul. Koszarowej i Górnej (Bałdyka). Z lewej strony mamy dom należący do rodziny Majchrowiczów, gdzie mieściło się pierwsze w Żorach kino. Działało prawdopodobnie do 1932 lub 1933 roku. Odwiedzały go tłumy ludzi.

• FOTO 2.
Południowa pierzeja Rynku w całej okazałości w początkach XX wieku. Widokówkę wyróżnia dwupiętrowy Ratusz ze strzelistą wieżą z zegarem. Na płycie Rynku widzimy z lewej strony pomnik św. Jana Nepomucena, który stoi do dzisiaj. Jest też fontanna, której dzisiaj już nie ma.

• FOTO 3.
Budynek magistratu z pierwszych lat XX w. Pięknie wygląda zwieńczenie fasady żorskiego Ratusza. To wieża zegarowa z dwiema neogotyckimi wieżyczkami i dzwonnicą. Dzwon zakupiono w 1815 r., kiedy to w Gliwicach zlikwidowano klasztor franciszkański.

• FOTO 4.
Południowo-wschodnia część żorskiego Rynku z czasów okupacji niemieckiej. Widać wlot do ulicy Breitestrasse (ul. Szerokiej). Z prawej strony widzimy okazały budynek Ratusza po rozbudowie z 1928 r., a po lewej mamy Panzer Hotel (wcześniej Hotel Polski).

• FOTO 5.
Na skutek działań wojennych, dwupiętrowy budynek Ratusza został całkowicie zniszczony. Ocalało tylko jego prawe skrzydło. Budynki aresztu - znajdujący się w osobnym budynku na tyłach Ratusza - i zaplecza gospodarczego, zniknęły z powierzchni ziemi.

• FOTO 6.
Zdjęcia południowej części Rynku zrobione w latach 70. XX wieku. Magistrat prezentuje się bardzo okazale, po niedawnej przebudowie. Przed budynkiem widzimy piękne, zielone alejki. Dzisiaj okolica nie prezentuje się już "tak zielono", ale chętnie spacerują tu żorzanie.

• FOTO 7.
Przed wojną w kamienicy w południowej części Rynku, gdzie mamy dziś mieszkania komunalne, po lewej stronie była restauracja. Właściciel sprowadził tu stół bilardowy, który przyciągał stałych bywalców. Sala restauracyjna była udekorowana też beczkami piwa.

• FOTO 8.
Tak dzisiaj wygląda główna południowa część Rynku. Od lewej strony mamy tu optyka, magistrat, bank, lokal do wynajęcia i sklep odzieżowy. Przed wojną w łososiowym dzisiaj budynku znajdował się Ratusz, a nawet gimnazjum, Posterunek Policji i Sąd Powiatowy.