Kolej Żory: Czas świetności, a potem upadku. Jaka będzie przyszłość PKP w Żorach?

Od ponad 20 lat żorska kolej chyli się ku upadkowi. Budynek dworca odstrasza, jest zamknięty na cztery spusty... Trudno pomyśleć, że dawniej kolej stanowiła o świetności naszego miasta. Jednak po złych latach dla żorskiej kolei pojawia się światełko w tunelu. Jeśli władze Żor w końcu przejmą od Kolei zabudowania kolejowe już w przyszłym roku możemy doczekać się początków wielkiej rewitalizacji.

Polub nas na Facebooku i bądź na bieżąco z informacjami!

Czasy świetności, a potem upadku

Kolej z Żor do Orzesza i z powrotem? Już w marcu 1881 roku wydano pozwolenie na wykonanie niezbędnych robót przygotowawczych. Dlatego 2 lipca trzy lata później o godzinie 17 na dworcu kolejowym żorzanie mogli zobaczyć pierwszy pociąg - był to tzw. próbny przejazd. Gdy wjeżdżał, donośnie grała orkiestra. Lokomotywa była przystrojona flagami. W pociągu przyjechali urzędnicy, a także osoby pracujące przy budowie kolei. To było wielkie święto dla miasta. Impreza trwała do wieczora. Nie zabrakło zabaw w remizie kolejowej. Uruchomienie kolei nastąpiło 1 września. Dziennie na trasie kursowały trzy pociągi: pocztowy, osobowy i towarowy. Trasa z Żor do Orzesza liczyła 13,33 kilometra. Przełomowym momentem była w 1910 roku budowa kolei do Pawłowic, o długości 12,42 kilometry.

W latach międzywojennych powstała linia kolejowa Rybnik-Żory-Pszczyna. W tym czasie budynek dworca został przebudowany. - Przy kolei w tym okresie działały liczne organizacje społeczne i zawodowe. Jedną z nich było Koło Rodziny Kolejowej w Żorach, które udzielało dużej pomocy VI Drużynie Harcerskiej. Z chwilą wybuchu drugiej wojny światowej żorski dworzec i linię kolejową w kierunku Kleszczowa broniła 3 kompania Obrony Narodowej. W czasie okupacji kolejarze prowadzili skuteczną i dotkliwą dla okupanta działalność konspiracyjną i sabotażową, o czym świadczą liczne dokumenty i raporty władz niemieckich. Pamiętnym wydarzeniem dywersyjnym było wykolejenie pociągu pod Kleszczowem. Dywersantów nie wykryto - pisze dokumentalista Jan Delowicz w "Leksykonie Żorskim", wydanym staraniem Muzeum Miejskiego w Żorach i Towarzystwa Miłośników Miasta Żory.
W czasie działań wojennych zabudowania kolejowe i tory uległy zniszczeniom.

- 29 stycznia 1945 roku żołnierze Armii Czerwonej dotarli do dworca kolejowego w Żorach i tu zatrzymali się. Przez blisko dwa miesiące trwały działania wojenne, które zakończyły się 24 marca wyzwoleniem miasta. Znacznemu uszkodzeniu uległy też zabudowania PKP. Z powodu zniszczonych torów łączność kolejowa z miastem była przerwana. Pociągi z Katowic docierały tylko do Orzesza. Nie istniała też komunikacja kolejowa na odcinku Rybnik-Żory-Pszczyna. Linię kolejową z Żor do Katowic przez Orzesze uruchomiono 12 lipca 1945 roku. Odremontowano też urządzenia ruchowe na stacji oraz zabudowania dworcowe - dodaje Jan Delowicz.

Po wojnie budynek dworca kolejowego był niedostatecznie wyposażony, dlatego w mieście rozważano nawet decyzję , by zbudować go na nowo. Doniosłym wydarzeniem dla kolejarzy było poświęcenie ich sztandaru w 1956 roku. W grudniu 1973 roku zelektryfikowano linię Rybnik-Żory-Chybie. Nastał 1989 rok, przemiany gospodarcze, które zapoczątkowany powolny upadek kolei w Żorach. Zmniejszono liczbę połączeń, zamknięto bar i kiosk z gazetami, budynek został pozbawiony wody i ogrzewania, zamknięto toalety, świetlicę, w której przez pewien czas działał nawet sklep dla wędkarzy, aż w końcu zamknięto kasę biletową, poczekalnię dworcową, przestali tu pracować ostatni kolejarze, których przeniesiono do pracy w Rybniku... W 2001 roku zamknięto linię Orzesze-Żory-Pawłowice.

W czasach PRL działały bocznice m.in. FADOM-u, Zakładów Tworzyw Sztucznych ERG, a w latach funkcjonowała bocznica dawnej Fabryki Domów FADOM i Przedsiębiorstwa PEBEROW. W czasach świetności kolei w Żorach działał też klub sportowy a także Spółdzielnia Spożywców "Kolejaarz", czy kolejowa przychodnia zdrowia.

Upadek kolei w Żorach trwa on do dzisiaj, ale ten proces już w przyszłym roku może się odwrócić. W planach jest rewitalizacja obiektu - jeśli władze Żor w końcu przejmą zabudowania dworcowe od Kolei. W budynku dworca ma powstać tzw. Przystanek Kultura - rozważane są różne propozycje zagospodarowania obiektu. Mogłyby tu powstać m.in.: klub seniora, świetlica dla Kleszczówki, a nawet restauracja.
* Pisząc tekst korzystałam z "Leksykonu Żorskiego".

1 - Co najmniej rok musimy poczekać na rewitalizację budynku kolejowego w Żorach. Roboty rozpoczną się, gdy władze Żor przejmą obiekt od Kolei? Co tu może powstać? Stołówka emerycka, żłobek, restauracja ze śląskim menu, kawiarnia, świetlica dla mieszkańców, a także przedszkole, harcówka, czy klub seniora, siedziba rady dzielnicy i publiczne sanitariaty - wyliczają mieszkańcy. Co Wy o tym myślicie?