Ponad 5 tysięcy gotyckich cegieł wypełniło XIII-wieczne mury obronne w Żorach

Prace zostały wykonane z niezwykłą precyzją i zgodnie z wymogami konserwatora zabytków. Roboty wykonała firma z Żor. Specjalne cegły gotyckie, stylizowane na epokę średniowiecza, zostały sprowadzone z cegielni aż z Kraśnika. - Potrzebowaliśmy ich ponad 5 tysięcy. Cegły gotyckie od zwykłych różnią się tym, że inaczej się je wypala, a ich lico ręcznie się wyrabia. Są też zdecydowanie większe i droższe - mówi Dorota Marzęda, rzeczniczka żorskiego magistratu.
Gotyckie cegły uzupełniły zewnętrzne części remontowanych murów. Z kolei w ubytki w ich wnętrzach wstawiono zwykłe. Specjalne cegły tzw. klinkierowe, odporne na warunki pogodowe, ustawiono też na koronie murów.

- Dodatkowo mury zostały też oczyszczone z mchów i porostów oraz odgrzybione. Impregnację rozpoczęto już od fundamentów fortyfikacji. Z kolei luźne spoiwa między cegłami pokryto preparatem do fugowania - tłumaczy Marzęda.

Teraz zmiany w murach widać gołym okiem. - Jeszcze do niedawna się sypały. Dobrze, że je odnowiono. Robotnicy rozstawili rusztowania za moim domem, ale ani jednej tui nie uszkodzili - mówi Stanisław Tomecki z ul. Garncarskiej 6.

Już teraz urzędnicy zapowiadają kontynuację modernizacji kolejnych odcinków XIII-wiecznej fortyfikacji. - Dziś najbardziej zniszczony jest dalszy fragment murów przy ulicy Ogrodowej. Być może w przyszłym roku tam będzie prowadzony remont - dodaje Marzęda. Miasto odnawia mury regularnie od kilku lat.

Na szeroką skalę prace renowacyjne były już prowadzone w latach 70. XX wieku. Wtedy był modernizowany fragment fortyfikacji w kierunku ulicy Księdza Piotra Klimka wzdłuż starego cmentarza. Jednak dopiero w ostatniej dekadzie roboty ruszyły z kopyta. - W poprzednich latach były remontowane fragmenty przy ulicy Bramkowej i Ogrodowej - około 70 metrów i od Dolnego Przedmieścia do Szeptyckiego - kolejne 30 metrów. Na ten cel wydaliśmy około 300 tysięcy złotych - mówi Józef Dziendziel, pełnomocnik prezydenta ds. infrastruktury. W poprzednim roku był też odnawiany około 30-metrowy fragment murów przy ul. Garncarskiej i Męczenników Oświęcimskich.

Urzędnicy mają też pomysł, aby w murach przy ul. Bramkowej zrobić bramę, otwierającą się na ul. Stodolną, w kierunku cmentarza przy ul. Nowej. Wówczas kondukt żałobny nie musiałby pokonywać całej trasy przez rynek.

Mury obronne zostały wzniesione w XIII wieku, w przeciągu 25 lat. Stworzyły 1200-metrową owalną zabudowę wokół miasta, leżącego na płaskowyżu opadającym w kierunku rzeki Rudy.

Broniły dostępu do miasta, które wówczas leżało u wrót Bramy Morawskiej, w otoczeniu stawów i bagien, i przecinało strategiczny szlak handlowy.
W murach znajdowały się dwie bramy: Krakowska zwana też Dolną, w okolicach dzisiejszej ulicy Dolne Przedmieście oraz Górna, zwana też Cieszyńską, w rejonie dzisiejszej ulicy Moniuszki.

Obie bramy zostały rozebrane po roku 1806, gdy cegły z murów zaczęto wykorzystywać przy odbudowie miasta po wielkim pożarze.

Obecnie z 1200 metrów fortyfikacji pozostało zaledwie 434 metry. Najdłuższa zachowana partia, ponad 200-metrowa biegnie od ulicy Rybnickiej do Szeptyckiego. Mury mają dziś różną wysokość - od 2,5 do 7 metrów i średnią szerokość około 1,5 metra. Jeszcze cztery dekady temu ponad 100 metrów murów było zachowanych w zabudowaniach. Dla przykładu wzdłuż ulicy Murarskiej zabytkowe domy parterowe spoczywają właśnie na fundamentach zabytkowych murów obronnych.