Doktor socjologii i Palestyńczyk mówią o uprzedzeniach i stereotypach





1) Rozmowa z doktorem habilitowanym Piotrem Wróblewskim, socjologiem z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

• Czym są stereotypy?
Stereotypy to uproszczone wyobrażenia konstruowane przez ludzi, wzorce-generalizacje, które zakorzenione są naszym systemie wiedzy. Często pojęcie stereotypu myli się z terminem uprzedzenie. Uprzedzenia to rodzaj antypatii, wrogości, która powstaje na bazie błędnego i skostniałego uogólnienia. Stereotyp ewangelika zawarty w zwrocie: „Trzyma się jak luterska wiara pod Cieszynem” zabarwiony jest pozytywnie. Natomiast określenie „kocia wiara" - to uprzedzenie, negatywny wzór innowiercy. Biorąc pod uwagę wyobrażenia Polaków o innych narodach to nasze postawy względem Czechów, Słowaków, Włochów i Francuzów zabarwione są pozytywnie. Natomiast Turcy, Rumunii, Arabowie i Cyganie znajdują się wśród grup, wobec których przeważa niechęć.






• A jak Pan oceni hasła „muzułmanie to terroryści" i „Turcy to brudasy z kebabami"?
T
o generalizacje językowe o silnym ujemnym zabarwieniu emocjonalnym.






• Nie powinniśmy jednak generalizować. Wszystkich wkładać do „jednego worka"?

Ale uogólniamy – każdy z nas. W oparciu o generalizacje powstaje nasz system wiedzy i w ten sposób budujemy pewne typologie. Stereotypy powstają w procesie uprawomocnienia zdobywanej wiedzy o innych. Docierają do nas pewne informacje, spotykamy ludzi. Informacje kategoryzujemy, a inni jawią nam się jako: typy osobowe (Niemiec-mój przyjaciel), typy funkcyjne (Niemiec-heretyk) i wreszcie jako charakterystyczne zachowanie (niemiecka solidność). Oprócz stereotypów, może występować uprzedzenie związane z potocznym określeniem „Szwab” stosowanym wobec Niemców. 







• Czy koło orientalistyczne w Zespole Szkół nr 2 Żorach, na którym młodzież dowiaduje się, czym jest islam, jak walczyć z terroryzmem, poznaje alfabet arabski, uczy się języka tureckiego, pozwoli walczyć z uprzedzeniami i przełamie stereotypy?

Na pewno powinno wzbogacić wiedzę uczestników o Oriencie – Wschodzie. Kultura polska związała się z Zachodem, ale w wiekach XVI i XVII – w czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej – nasi przodkowie zafascynowani byli Wschodem. W plemieniu Sarmatów (irańskich koczowników) dopatrywali się swoich protoplastów. W późniejszych wiekach Polacy byli zafascynowani Zachodem. Ale Orient to również Daleki Wschód – Chiny, Japonia. Jestem przekonany, że o bogactwie i mozaice wschodnich cywilizacji przekonają się uczestnicy spotkań koła orientalistycznego. KAKA



2) Rozmowa z Palestyńczykim, imamem Ali Abi Issą, dyrektorem Muzułmańskiego Centrum Kulturalno-Oświatowym we Wrocławiu





• Czy takie kółko orientalistyczne, jakie odbywa się w Zespole Szkół nr 2 w Żorach, przyczyni się do zmniejszenia stereotypów związanych z islamem, Arabami wśród młodzieży?

Mam wielką nadzieję, że tak będzie. Stereotypy powstają z dwóch powodów: niewiedzy i ignorancji. Człowiek czegoś nie wie, dlatego na siłę zdobywa wiedzę i w konsekwencji wymyśla stereotypy. Stereotypy to przegroda między ludźmi, która uniemożliwia szerzenie pokoju i dialogu między różnymi narodami. 



• Jakie Pana zdaniem pokutują wciąż wśród Polaków największe stereotypy?

Pierwszy dotyczy dżihadu - walki, którą w Europie tłumaczy się jako „świętą wojnę". Ludzie uważają, że służy on do nawracania innych przez śmierć, stosowanie przemocy. Takie wiadomości są krzywdzące, zniekształcone. Islam zezwala na konfrontację, ale w obronie własnej, a nie w postaci agresji. 
Drugi stereotyp to ten, że kobieta w islamie nie ma żadnych praw. Jednak często swoimi prawami muzułmanki przewyższają prawa Europejek. 



• Mieszka Pan w Polsce 25 lat. Przez ten czas stereotypów jest więcej czy mniej w naszym kraju?

Po 2001 roku - po atakach na wieże World Trade Center stereotypy się nasiliły. Dlatego ze stereotypami trzeba walczyć już od najmłodszych lat. Musimy uczyć szczególnie młode pokolenie dialogu między kulturami Zachodu a islamem, a dla starszych tworzyć różne programy łamiące te stereotypy. Dobrym przykładem jest działalność naszego Centrum, które chce złagodzić napięcia, do których dochodzi na styku dwóch odmiennych kultur. Chcemy tworzyć społeczeństwa wielokulturowe. Organizujemy lekcje muzealne dla młodzieży, gdzie mówimy o islamie, Dni Kultury Muzułmańskiej, spotkania, imprezy i wieczorki poetyckie w ramach szeroko pojętej animacji kulturowej. Mam nadzieję, że te stereotypy znikną za kilka lat. KAKA